HODUJMY RASY RODZIME

Rodzime rasy zwierząt hodowlanych, dopasowane do naszych warunków klimatycznych i ważne dla przyrody i krajobrazu, stanowią bezcenny zasób genetyczny dla populacji i zmienności genetycznej.

Bioróżnorodność ras zwierząt gospodarskich zmniejsza się w zastraszającym tempie. Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) połowa ras występujących w Europie na początku XX w. wymarła, a obecnie następne 30% zagrożonych jest wyginięciem. Rasy rodzime wypierane są przez nowoczesne, wyselekcjonowane odmiany, które mają lepsze wartości użytkowe, znoszą więcej jaj, zdecydowanie szybciej przyrastają oraz mają większą wydajność mleczną. Dodatkowo rasy rodzime nie nadają się do hodowli na wielkotowarowych fermach, nie są przystosowane do życia w ciągłym zamknięciu.

W wyniku selekcji człowiek zamienił zwierzęta gospodarskie w maszyny produkcyjne. Odchów takich zwierząt odbywa się w dużych pomieszczeniach, często bez dostępu do światła dziennego oraz ograniczoną do minimum możliwością ruchu. Okazuje się jednak, że wraz ze wzrostem wydajności spada odporność na niekorzystne warunki środowiska. W ciągu ostatnich 30 lat zachorowalność wzrosła o 600%. Przyczynami wielu chorób jest intensyfikacja produkcji i stosowanie pasz wysokobiałkowych, hormonów, antybiotyków oraz stymulatorów wzrostu.

Alternatywą dla tego stanu rzeczy są rasy rodzime, produkowane na małą skalę w gospodarstwach rolnych lub ekologicznych. Oprócz bioróżnorodności i ochrony zasobów genetycznych, rasy rodzime mają dużo zalet, dla których należy je chronić:

• Są przystosowane do warunków środowiskowych, z których pochodzą,
• Mogą być utrzymane przy ubogich zasobach pokarmowych w oparciu o użytki zielone, stworzyło to możliwość zagospodarowania i ochrony niektórych obszarów o dużych walorach krajobrazowych,
• Od zwierząt ras rodzimych możemy pozyskiwać i przetwarzać produkty o unikalnej jakości, mające długoletnią tradycję wytwarzania,
• Rasy te charakteryzują się dużą odpornością, zdrowotnością, długowiecznością, dobrą płodnością, lekkimi porodami i dobrymi cechami mlecznymi. Bardzo często posiadają również zdolność ograniczenia wydajności, umożliwiającą przetrwanie okresowych niedoborów paszowych.

Ważne są działania dla wsparcia ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich i ras rodzimych. W przypadku ptactwa to przede wszystkim na obszarze Borów Niemodlińskich: zielononóżka kuropatwiana, żółtonóżka kuropatwiana, natomiast innych małych ras: owca wrzosówka, owca świniarka, kozy karpackie.

Zielononóżka kuropatwiana jako rasa wyodrębniona została pod koniec XIX wieku. Wówczas szczególną uwagę zwrócono na tzw. „galicyjskie kury”. Ptaki te charakteryzowały się tym, że potrafiły w oddali od kurnika bardzo dobrze korzystać z naturalnych żerowisk, nie potrzebowały ze strony hodowcy szczególnej troski, kury bardzo chętnie wysiadywały jaja i następnie wodziły swoje pisklęta. Kurczęta zaś szybko przyrastały i dobrze opierzały się. Wśród tych kur hodowcom szczególnie spodobały się nioski o zielonych skokach stanowiące swego rodzaju osobliwość.

Żółtonóżka kuropatwiana. Rasa ta została wytworzona w Polsce w wyniku krzyżowania kur rasy zielononóżka kuropatwiana z kogutami rasy new hampshire.

Ubarwienie piór kogutów różni się od kuropatwianego kur. Koguty mają czarne pióra o zielonym, metalicznym połysku na piersi, brzuchu i udach. Grzywa i siodło pokryte są piórami o barwie jaskrawej - czerwonozłocistej. Pióra pokrywowe skrzydeł mają zielony połysk, a lotki są czarne. Długie sterówki oraz sierpówki ogona mają kolor czarny z zielonym połyskiem. Skoki ptaków są nieopierzone, barwy żółtej. Koguty i kury mają czerwony pojedynczy grzebień oraz czerwone policzki i zausznice. Dojrzałość płciową ptaki tej rasy osiągają w wieku 170-180 dni. W wieku 20 tygodni koguty ważą średnio 2,4 kg, a kury - 1,9 kg. Nieśność roczna wynosi 170-180 jaj, o średniej masie jaja 60 g i kremowym zabarwieniu skorupy.

Owca wrzosówka jest starą polską rasą o wszechstronnym użytkowaniu. Jeszcze do połowy XX w. hodowano ją w celu pozyskiwania mięsa i skór, stanowiła również nieocenioną pomoc w naturalnej pielęgnacji krajobrazu. Niegdyś rozpowszechniona w całej Polsce, obecnie została niemal całkowicie wyparta z hodowli przez merynosy, które osiągają większą masę i dostarczają wełnę o szerszym zastosowaniu. Wrzosówki jako zwierzęta niezwykle wytrzymałe, odporne i mało wymagające pozostają jednak ważną rasą w chowie amatorskim, użyteczną również w gospodarstwach ekologicznych.

Owca świniarka jest rodzimą polską, prymitywną rasą owiec występującą pierwotnie na terenie Europy Środkowej i Zachodniej. Początki tej rasy sięgają XVIII wieku. Świniarka często była krzyżowana z innymi rasami i została zmarginalizowana, niemalże wyginęła. W 1987 roku, kiedy już uznana została za zaginioną podjęto próbę jej restytucji.

Koza karpacka to stara, polska rasa, liczna jeszcze na przełomie XIX i XX w. na terenach górskich. Rasa objęta jest Programem Ochrony Zasobów Genetycznych. Koza karpacka cechuje się dużą odpornością i zdrowotnością, długowiecznością i dobrą plennością. Doskonale przystosowana jest do trudnych warunków górskiego środowiska, jest niewybredna w doborze pasz. Mleczność za 8-miesieczną laktację wynosi średnio 500 kg mleka przy 4% tłuszczu. W sprzedaży młode kózki i koziołki.

Powrót:

• Wróć do listy artykułów o edukacji